Advies beleid en beheer

Bij Terra Nostra geven we advies rond boombeleid en -beheer. Je kan bij ons terecht voor de volgende diensten:

Bomeninventarisatie

Door de inventarisatie van boomgegevens krijg je meer inzicht in de kwaliteit van je bomenbestand. Dit is vervolgens de basis voor je bomenbeleidsplan en bomenbeheerplan.

De boominventarisatie houdt in dat we per boom alle basisgegevens digitaal vastleggen via boomregistratiesystemen. Hieronder vallen de exacte locatie, boomsoort, boomhoogte, conditie en informatie over de groeiplaats. Deze gegevens kunnen we verder aanvullen met onze toekomstverwachtingen. De inventarisatie helpt bij het maken van beleidskeuzes.

De resultaten van de inventarisatie gieten we in een helder rapport en zijn altijd digitaal beschikbaar. Het is ook mogelijk om een thema- of overzichtskaart aan het rapport toe te voegen.

Inventarisatie waardevolle bomen

Waardevolle bomen hebben een bijzondere plek in een bomenbestand. Meestal voeren we een inventarisatie van waardevolle bomen uit wanneer er een wijziging is in het kapbeleid (bijvoorbeeld een deregulering) of om een bestaande bomenlijst te actualiseren. Door waardevolle bomen digitaal in kaart te brengen, kunnen ze beter beschermd worden. Tijdens de inventarisatie doen we ook meteen een boominspectie, waarbij we de boomtechnische staat van de boom onderzoeken en de gepaste onderhoudsmaatregelen meedelen.

Gemeenten bepalen zelf de criteria voor waardevolle bomen. Er zijn verschillende redenen waarom een boom als waardevol wordt bestempeld:

beeldbepalend karakter
cultuurhistorische waarde
zeldzame boomsoort
ecologisch waardevol
een herinnering aan iets of iemand

Waardevolle bomen die ouder dan 80 jaar zijn, krijgen vaak de status van monumentale boom. De leeftijd waarop een waardevolle boom als monumentaal wordt beschouwd, verschilt van gemeente tot gemeente. Het gaat bij monumentale bomen in ieder geval altijd om bomen die volgroeid zijn. Monumentale bomen zijn relatief zeldzaam in steden, waardoor ze extra kostbaar zijn.

Je kan op Terra Nostra België rekenen voor de volgende diensten:

advies over de criteria voor het aanwijzen van waardevolle bomen
een inventarisatie van waardevolle bomen
inhoudelijke ondersteuning bij het voorbereiden van de besluitvorming en de externe communicatie naar belanghebbenden
inhoudelijke ondersteuning bij burgerparticipatie. Dit is bijvoorbeeld belangrijk wanneer je waardevolle bomen ook als privébezit toelaat

i-Tree

i-Tree is een model om de voordelen van bomen naar cijfers en geld te vertalen. Bomen leveren heel wat waarde aan ons ecosysteem, zoals hemelwateropvang, CO2-opname, opvang van vervuilende stoffen en verkoeling. In die zin genereren ze niet rechtstreeks geld, maar werken ze vooral kostenbesparend. I-Tree berekent dat rendement ook voor de toekomst.

Hou er rekening mee dat we niet alle voordelen van bomen via i-Tree kunnen meten. Denk maar aan de positieve impact van bomen op onze gezondheid of op de prijs van een woning. In de praktijk ligt de waarde van bomen dus altijd hoger. Klik hier voor meer informatie.

i-Tree is een nuttige tool voor het onderbouwen van (politieke) keuzes rond boombeleid en -beheer, maar evenzeer om het draagvlak voor bomen te vergroten.

Groenvisie

In een groenvisie leg je je lange termijn ambities en -doelstellingen voor het groenbeleid in de gemeente vast. Hierbij worden de verschillende groene (en blauwe) structuren benoemd. Daarnaast worden er richtlijnen bepaald voor de inrichting, het beheer en het onderhoud van het groen. Een groenvisie is op die manier richtinggevend voor alle groene projecten.

We adviseren en ondersteunen je graag bij het opstellen van jouw groenvisie. Dat doen we onder meer door:

het openbare groen binnen je gemeente kwalitatief en kwantitatief te analyseren
samen met jou de waarden en functies van de groenstructuren te bepalen. Dat doen we vaak in overleg met een landschapsarchitect
jou via interviews te helpen om de visie en ambities van het plan te bepalen
samen met jou de richtlijnen voor de inrichting, het beheer en het onderhoud van het groen op te stellen

Verder kunnen wij je helpen bij het voorbereiden van het besluitvormingstraject door focusgroepen te organiseren of presentaties te geven.

Bomenbeleidsplan

Een bomenbeleidsplan is de uitwerking van je groenvisie. In een bomenbeleidsplan leg je je visie en ambities voor het bomenbestand vast en formuleer je de richtlijnen voor het beheer. Het bomenbeleidsplan is een instrument waarmee je de kwaliteit en duurzaamheid van je bomenbestand waarborgt. Bovendien kan je via een bomenbeleidsplan invulling geven aan de wettelijke zorgplicht tegenover bomen en concrete regels opstellen voor de boombescherming.

Wij adviseren en ondersteunen je graag bij het opstellen van je bomenbeleidsplan. We starten steeds met een analyse van de huidige situatie en een interview van je visie en ambities. Op basis van de uitkomst en onze ervaring geven we aan wat er noodzakelijk, wenselijk en mogelijk is. We houden daarbij altijd rekening met de stedelijke evolutie, de klimaatverandering en de kwaliteit van je bomenbestand. In overleg met jou stellen we het meest optimale scenario voor jouw gemeente op. Het kan ook nuttig zijn om meerdere scenario’s uit te werken en aan de gemeenteraad voor te stellen.

In alle fasen van het beleidstraject is Terra Nostra België jouw partner. We helpen onder meer bij:

het opstellen van je bomenbeleidsplan
de voorbereiding van het besluitvormingstraject, door bijvoorbeeld bewonersavonden of focusgroepen te organiseren
het aanleveren van informatieve brochures, folders, websiteteksten, presentaties etc.
het opstellen van een communicatieplan
het coachen van je medewerkers bij de implementatie van je bomenbeleidsplan

Beoordelen kapaanvragen in het kader van de omgevingsvergunning

Wij ondersteunen je bij het beoordelen van kapaanvragen en de afhandeling van bezwaarschriften. Dat doen we door een boominspectie uit te voeren, waarbij we de kwaliteit en levensverwachting van de boom bepalen. Vervolgens geven we aanbevelingen rond de gepaste beheermaatregelen.

Bewonersavonden

Wil je een bewonersavond organiseren om je bomenbeleid toe te lichten? Wij ondersteunen je graag met een presentatie.

Beplantingsplan/sortimentskeuze

Een beplantingsplan is de uitwerking van je bomenbeleidsplan. In je bomenbeleidsplan bepaal je het gewenste resultaat van de geplante bomen en boomstructuren. Om dat doel te realiseren, is het noodzakelijk om bij je boomkeuze rekening te houden met de zorgeisen van de boom en de groeiplaats.

Een verkeerde boomkeuze kan de volgende gevolgen hebben:

groeiproblemen doordat de groeiplek niet optimaal is voor de boomsoort
overbelasting door bijvoorbeeld wortelopdruk. Dat is het geval wanneer er onvoldoende bovengrondse of ondergrondse groeiruimte is voor de boom
een mismatch tussen de boom en de stedenbouwkundige uitgangspunten en/of de woonomgeving
overlast bij de bewoners door vruchtval, bladluizen of schaduwwerking

Bij het opstellen of beoordelen van een beplantingsplan houden we rekening met de volgende zaken:

de eisen en mogelijkheden van de boomsoorten, de beschikbare groeiplaats en de invloed op de omgeving
de kwaliteit van het bomenbestand op langere termijn. Hierbij kijken we vooral naar de klimaatverandering en de stedelijke evolutie
het voorkomen van grootschalige uitval door ziekten en aantastingen als gevolg van een te eenzijdige aanplant

Wij adviseren je bij de boomkeuze en over de te nemen maatregelen om tot het gewenste doel te komen.

Bomenbeheerplan

Het boombeheer verschilt naargelang de levensfase van een boom. Een jonge boom vraagt intensieve verzorging om goed te kunnen groeien. Zo vermijd je veelvoorkomende groeiproblemen en krijg je het gewenste resultaat. Wanneer de boom een volwassen fase bereikt, verschuift de focus van het beheer naar het gezond houden van de boom. Bomen die uiteindelijk in de veteranenfase komen, krijgen meestal een beschermde status. Dan komt het erop aan om de boom op een veilige manier in leven te houden.

Een bomenbeheerplan volgt op het bomenbeleidsplan en is een instrument om het beheer en de onderhoudsmaatregelen te structureren. De basis voor een bomenbeheerplan is een actuele database van het bomenbestand. Het is belangrijk om te weten hoeveel bomen er precies zijn en wat de onderhoudstoestand is. Een cyclisch boombeheer voorkomt dat er onnodig gesnoeid wordt. Dit beheermodel laat toe om de bomen in een aantal gebieden te verdelen. Ieder jaar krijgen de bomen in één van die gebieden een onderhoudsbeurt. Dankzij cyclisch beheer worden de jaarlijkse kosten beter gespreid en schep je duidelijkheid voor de bewoners.

Naast structuur en onderhoud worden in een bomenbeheerplan de volgende onderwerpen opgenomen:

eisen rond boominspectie
technische voorwaarden voor de aanplant van bomen
groeiplaatsverbetering voor bestaande bomen
bestrijding van ziekten en plagen
preventie en reductie van wortelopdruk
de aanpak van overbelasting
de aanpak van schade veroorzaakt door bomen

Wij helpen je bij de opstelling en implementatie van het bomenbeheerplan.

Vervangingsplan

Op basis van de actuele database van het bomenbestand, maken we ook een inschatting van de jaarlijkse hoeveelheid te vervangen bomen en de bijbehorende kosten. Met deze gegevens stellen wij een vervangingsplan op, aangevuld met aanbevelingen voor de inrichting van groeiplaatsen. Een vervangingsplan wordt afzonderlijk of als onderdeel van het bomenbeheerplan opgesteld.

Bomeneffectanalyse

Via de bomeneffectanalyse brengen we de gevolgen van eventuele werkzaamheden op de bomen in een plangebied in kaart. Een duurzaam behoud van de bomen is steeds het uitgangspunt. Dat betekent dat er bij een negatieve impact op de bomen naar alternatieven gezocht moet worden.

Bij het uitvoeren van een BEA verrichten we zowel bovengronds als ondergronds onderzoek. Dit omvat onder meer een visuele boomcontrole, een groeiplaatsonderzoek en een bewortelingsonderzoek. Alle mogelijke gevolgen van de werkzaamheden toetsen we aan het uitgangspunt rond duurzaam behoud. In onze beoordeling houden we zowel rekening met de projectspecifieke omstandigheden als de praktische en financiële uitvoerbaarheid.

Als een duurzaam behoud mogelijk blijkt, geven wij aan onder welke randvoorwaarden de geplande ruimtelijke ontwikkelingen plaats kunnen vinden. Als een duurzaam behoud niet mogelijk blijkt, reiken we alternatieven aan om de schade te voorkomen en/of tot een minimum te beperken. We kunnen ook een verplantbaarheidsonderzoek uitvoeren om na te gaan of de bomen naar een andere locatie verplant kunnen worden.

Groeiplaatsinrichting

In stedelijk gebied is de groeiplaats voor een boom zelden optimaal. Problemen rond de boomgroei en boomgezondheid zijn vaak de aanleiding voor een groeiplaatsonderzoek. Via een groeiplaatsonderzoek achterhalen we de oorzaak van deze problemen, en geven we aanbevelingen rond het herstel en de optimalisatie van de groeiplek.

Tijdens het groeiplaatsonderzoek bestuderen we de onder- en bovengrondse groeiplaats:

we bepalen de conditie en levensverwachting van de boom via visuele controle van onder meer scheutlengte en knopzetting
we graven profielsleuven en doen proefboringen om inzicht te krijgen in de bodemopbouw, waterhuishouding en kwaliteit van de beworteling
we analyseren omgevingsfactoren zoals kabels, leidingen en mogelijke verhardingen rondom de bomen
we controleren of er ingrijpende veranderingen bij de boom hebben plaatsgevonden, zoals graafwerkzaamheden of verhoging van de grondwaterstand
we meten de bodemverdichting met behulp van een penetrometer en/of LWD-meter
we meten het zuurstofgehalte van de bodem via een zuurstofmeter
in overleg met jou nemen we ook een bodemmonster om de gezondheid van de bodem te analyseren

Al onze bevindingen vatten we samen in een gedetailleerd rapport. We adviseren over de minimale en noodzakelijke maatregelen en geven aanbevelingen om de groeiplaats te optimaliseren. In het rapport houden we ook rekening met de praktische en financiële uitvoerbaarheid van de maatregelen.